Merak Ettikleriniz

Kripto para, tamamen internet ortamında tasarlanmış, güvenlik sebebiyle şifrelenmiş, hiçbir merkezi otoriteye, hükümetlere ve uluslararası büyük şirketlere bağlı olmayan, dijital para birimidir. Herhangi bir fiziksel karşılığı yoktur.

Günümüzde kripto para sistemi pek çok kişi tarafından duyulmuş, şirketlerin, devlet başkanlarının ilgisini çekmiş ve uluslararası sistemde konu edinilmiş bir olgudur.

Kripto paraları daha iyi anlayabilmek için kriptoloji sistemini iyi kavramamız gerekiyor. Kriptoloji, kısacası bir şifreleme sistemidir. Sanal dünyada tasarlanan verileri güvenli bir şekilde sunmak için bu yöntem kullanılır. Kripto paralar ortam üzerinde şifrelerin oluşturulması ve çözülmesi aracılığıyla transfer edilir.

Kullanıcı temelli bir sistem mevcuttur. Şifreleme bilimi kriptografi kullanılarak matematiksel veriler eşliğinde üretilen kripto para çeşitleri, sanal ortamda kullanıcılar ile buluşur. Kripto paraların üretimi için kullanıcıların kazım yapması gerekmektedir. Fiziksel bir madencilik olmasa dahi matematik problemleri çözmeye dayalı işlemler söz konusudur. Matematik bilgisine ihtiyaç duyulan bir üretim modeli mevcuttur. Bu yüzden kripto para üretimi için işlemci gücü yüksek bir bilgisayar ve internet bağlantısına sahip olunması gerekir.

Dünya üzerinde kripto para ile uğraşanların sayısı 100 milyonu aşmış durumda. Büyük şirketler ve hatta bazı devletler kripto paralar ile ilgileniyor ya da araşatırmalar yapıyorlar. Peki bu kripto paralar güvenilir mi ? Geleneksel yöntemlerde yapılan işlemlerin kaydını tutan bir aracı kurum (bankalar) yer almaktadır. Bu metod araya bütün sermayeyi kontrol edebilen bir otoritenin girmesi demektir. Bu da güvenilirliği azaltır. Ancak merkezsizleştirilmiş, başka bir değişle dağıtık bir ağda işlemin gerçekleşebilmesi için sistemin her parçasının onay vermesi gerekmektedir. Bu işlemler blok zinciri aracılığıyla yapılmaktadır. Bu sayede yapılan her işlem herkes tarafından görülmektedir.

Bir kripto paranın değer kazanması birden fazla etmene bağlıdır. Öncelikle arz-talep dengesi önemlidir. Çok sayıda kullanıcının aynı kripto paraya ilgi duyması o kripto paranın talebini arttırır. Talebi artan kripto paranın değeri yükselir. Bir kripto paraya olan talepler de değişkenlik gösterir. O kripto para ile ilgili çıkan olumlu haber akışları, akıllı sözleşmeler daha da yaygınlaşırsa, proje vaatleri kullanıcıya olumlu yansırsa, o kripto paraya olan talep artacaktır.

Borsa kelimesi sadece kripto para piyasası için kullanılan bir terim değildir. Tarafların belirli bir finansal varlığı alım satım yapabildiği plartformlardır. Kripto para birimleri ise son günlerde hem ödeme hem de yatırım aracı olarak milyonlarca kişi tarafından kullanılmaktadır. Kripto para birimlerine madencilik yöntemi ile sahip olunabilir. Fakat madencilik ile kripto para sahibi olmak günümüzde zorlu bir süreci beraberinde getirmektedir. Bu yüzden kripto para birimlerine sahip olmanın diğer ve kolay yöntemi ise para birimleri karşılığında onları satın almaktır. Reel para birimleri sayesinde kripto para alım ve satım yapan kullanıcılar arasında bir aracı görevi gören bu plartformlara kripto para borsası denir.

Kripto para borsaları, reel para birimleri veya kripto para birimi ile alış veya satış işlemlerini yapabileceğimiz platformlardır. Bu yüzden kripto para borsalarının çalışma mantığı değişim sistemidir. Yani reel para birimlerinizi bir kripto para birimine ya da kripto para birimini farklı bir kripto para birimine çevirebilirsiniz. Aynı zamanda kripto para borsaları işlem yapan kullanıcıları bir araya getirir. Bir kripto para alıcısı ve satıcısı eşleştirilir ve işlem yapılan kripto para ile alım satım gerçekleştirilir.

Kripto para borsaları, geleneksel borsa sistemi ile çalışmaktadır. Fakat tek farkı yatırımlarınızı kendi banka ve kripto para borsası hesabınızla yapabilir, bir aracı kuruma ihtiyaç duymazsınız.

Kripto Para piyasasında bir para biriminin bir varlıktan diğerine taşınması "işlem" (transaction) ifadesiyle tanımlanıyor. Kendi kripto paranızı cüzdanınızdan başka bir cüzdana transfer etmek isterseniz işlem girdisi ve işlem çıktısı kavramlarıyla karşılaşırsınız. Transfer esnasında işlem girdileri ve işlem çıktıları şifrelenmiş ve erişilemeyen, blok zinciri destekli kayıt defterlerinde saklanır. Bu sistem sayesinde kullanıcılar tamamen şeffaf bir şekilde kripto paralarını transfer işlemlerini takip edebilir.

Kripto paraların yasallığı ülkeden ülkeye değişmektedir. Bazı ülkelerde yasallık durumu belirsizliğini korumaktadır. Bazı ülkelerde ise yasal durumdadır ve açık açık ticareti yapılabilmektedir. Bazı ülkelerde ise yasal sınırlamalar getirilmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından Bitcoin kullanımına ilişkin yasa ya da kısıtlama getirilmemiştir, bu yüzden Bitcoin ya da diğer kripto paraları cüzdanınızda bulundurmaktan, almaktan ya da satmaktan dolayı ceza almanız olası değildir.

Kripto para alım satım işlemleri kapsamında miktarların belirli bir dönem içerisindeki değerlerinin toplamı kripto para işlem hacmi olarak bilinmektedir. Kripto paralarda işlem hacmi 24 saat, günlük, haftalık, aylık, yıllık veya daha uzun bir süre için hesaplanabilir. Bir kullanıcı yatırım yapmak için herhangi bir kripto para biriminin hacmini değerlendirerek kendisine potansiyel yaratabilir. Geçmişten günümüze kadar diğer kullanıcılar tarafından o kripto paraya ne kadar ilgi gösterilmiş anlaşılabilir ve diğer kripto para varlıkları ile karşılaştırma yapılabilir. Bu durum ayrıca kripto paraların gelecekteki değerini tahmin etmek açısından da önemlidir.

Market cap, İngilizce’deki Market Capitalisation kelimesinin kısaltılmasıyla oluşturulan bir terimdir. Türkçe’deki anlamı piyasa değeridir. Market Cap (Piyasa Değeri) bir kripto paranın değerini ölçer ve takip eder.

Bir kripto para biriminin piyasa değeri, dolaşımdaki arz ile çarpılan mevcut fiyat ile belirlenir.

Piyasa değeri = Fiyat X dolaşımdaki arz

Bir kripto para biriminin piyasa değeri, uzun vadeli potansiyel değeri anlamak açısından kullanıcıya öngörüde bulunmaya yardımcı olur.

Bitcoin merkeziyetsizdir bir kripto para birimidir. Açık kaynak kodlu bir yazılımdır. Şifreli ve anonim kodlarla tanımlanır.

Bitcoin 31 Ekim 2008 tarihinde Satoshi Nakamoto adlı kişi ve/veya kişiler tarafından oluşturulan ilk ve piyasa değeri en yüksek kripto para birimidir. Gerçek kimliği, yaşı, hayatta olup olmadığı bilinmeyen Satoshi, gerçekleştirilen ilk Bitcoin transferini yapan kişidir. Bitcoin hiçbir merkezi sisteme bağlı olmadan çalışacaktır. Dağıtık sistemde veri tabanının şeffaflığı ve güvenirliği nedeniyle hiç kimse tarafından manipüle edilememektedir.

Bitcoin’in çalıştığı blok zincirinin merkeziyetsiz bir ağ üzerinde çalışması Bitcoin’i güvenli yapan unsurlardan sadece bir tanesidir. Onu merkeziyetsiz yapan unsur blok zinciri (Blokchain)’dir. Blok zinciri, Bitcoin’in temel bir bileşeni olarak yaratılmıştır. Bu sayede Bitcoin, kullanıcılarına güvenli, şeffaf, düşük maliyetli bir işlem ve tranfer olanağı sunmaktadır. Herhangi bir otorite tarafından herhangi bir manipülasyona maruz kalmamaktadır.

Belirli algoritmalarla birlikte madencilik cihazlarının kullanılmasıyla kripto para birimleri üretilip kazanç elde edilmektedir.

Hayır. Bitcoin arzı sınırlı sayıdadır. Yalnızca 21 milyon adet üretilecektir ve bu sürecin 2140 yılında tamamlanması öngörülüyor.

Madencilik Bitcoin ağını faaliyette tutmak için önemlidir. Madenciler özel donanımlar sayesinde karmaşık ve zor olan matematiksel problemlerini çözmeye çalışırlar. Madenciler bu karmaşık matematiksel problemleri çözerken her zaman rekabet halindedir. Problemleri çözen madencilere ödül olarak yeni basılan para birimlerini elde ederler. Tüm bu süreç blok zinciri teknolojisinde gerçekleşir.

Madenciler ilk önce Bitcoin’e ulaşabilmek için kendi bilgisayarlarını kullanıyorlardı. Fakat zamanla artan madenci sayısıyla beraber artan rekabetten dolayı Bitcoin üretimi için özel üretilen cihazlara ihtiyaç doğdu. Bu donanımlar ile blok zincirindeki karmaşık matematik problemlerine çözüm bulunmaya çalışılır.

Bitcoin sahibi olmanın iki yolu vardır: platform üzerinden gerçek para birimleri karşılığı satın almak veya kriptografik şifreleri çözerek blok üretimi (madencilik) sonucu ödül olarak almak.

Bitcoin, halving, Türkçe’siyle yarılanma adı verilen ve her 4 yılda bir işleme tabi tutulan bir olaydır. Bitcoin üretimi için uğraşan madenciler birtakım matematiksel problemleri çözdükten sonra ödül olarak kripto para birimini yani Bitcoin’e sahip olurlar. Bu ödülün yarıya düşmesine halving, Türkçesiyle yarılanma adı verilir.

Altcoin, Bitcoin’den sonra ortaya çıkan bütün kripto para birimlerini tanımlamak için kullanılır. Altcoin denmesnin sebebi İngilizce isminin (Alternative Coin) kısaltılmış halidir. Altcoinler Bitcoin’e alternatif oluşturmak için Bitcoin’den sonra ortaya çıkmıştır. Bu kripto para birimleri Bitcoin’den sonra çıktıkları için Bitcoin ve onun teknolojisini takip etmektedir. Bu yüzden fiyat hareketleri olarak Bitcoin’e bağlıdırlar ve onunla benzerlik gösteririler.

Altcoinler Bitcoin’e alternatif oluşturmak için ortaya çıkmışlardır. Bu yüzden para transferi, madencilik gibi işlemlerde altcoinler bitcoine göre farklı algoritmalara sahip olabilir.

Ethereum, Vitalik Buterin tarafından temeli 2013 yılında oluşturulmuş olup, 30 Temmuz 2015 tarihinde piyasaya sürülmüştür. Ethereum, ikinci nesil blok zinciri üzerine açık kaynaklı, merkezi olmayan, aynı Bitcoin gibi herhangi bir otoriteye bağlı olmayan, Bitcoin’den sonra en değerli, en büyük Pazar hacmine sahip ikinci kritpto para birimidir.

Xrp ismi ile Ripple ismi arasındaki farklılık vardır. XRP, Ripple adında bir şirket tarafından kontrol edilmektedir. XRP, Ripple tarafından 2012 yılında piyasaya sürülmüştür. Ripple şirketinin bankalar ile yakın ilişkisi bulunmaktadır. Yani bir blok zinciri kullanmazlar. Bu yüzden XRP, Bitcoin’in aksine merkezi olan bir kripto para birimidir. Ve Bitcoin gibi yüksek oranda enerji tüketimine neden olmaz. XRP madenciliği yoktur.

Litecoin, 2011 yılında eski bir Google çalışanı Charlie Lee tarafından geliştirilmiştir. Açık kaynaklı bir yazılım projesi olan Litecoin, herhangi bir merkezi otorite tarafından yönetilmez. Bitcoin ile aynı çalışma temellerine sahip olan Litecoin arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bitcoin sisteminde bulunan bazı hataların giderilmesi için ortaya çıkmıştır. Bu yüzden Bitcoin’den farklı bir algoritmaya sahiptir ve Bitcoin’e göre daha hızlı blok üretebiliyor.

Cardano, kripto para göndermek ve almak için kullanılabilecek ADA kripto sistemine sahip bir platformdur. Cardano, 2015 yılında geliştirilmeye başlanmış ve 2017 yılında Charles Hoskinson tarafından kullanıma sunulmuştur.

Blok zinciri, bilgisayar ortamında her türlü veriyi takip etmek ve birbirine bağlı blokların tuttuğu ve sürekli büyüyen bir işlem kayıt defteridir. Siber saldılara karşı dayanıklı ve merkezi olmayan veri tabanıdır.

Blok zincirinde işlemler, bloklar halinde saklanır ve her yeni oluşturulan blok, "hash" adı verilen benzersiz bir kimlik numarasıyla kendisinden önceki bloğa atıfta bulunur. Bu bloklar bir zincir oluşturur, bu duruma “blok zinciri” adı verilir. Bu zincir sonsuza kadar devam eder.

Kullanıcılar dijital varlıklarının (kripto para birimleri) depolanmasına ve bunlara erişebilmesine imkan sağlayan bir uygulamadır. Fakat cüzdanlar kripto para miktarını saklamaz, sadece özel anahtarları tutar ve cüzdan bir Blok zinciri ile etkileşime girer. Geleneksel para birimlerinde olduğu gibi, kripto para birimlerini saklamak için fiziksel, deri şekilde olan bir cüzdana ihtiyaç yoktur.

İlk kripto para cüzdanı, 2009 yılında Bitcoin protokolünü piyasaya süren Satoshi Nakamoto tarafından tanıtılmıştır. Cüzdanlar aynı anda birden fazla kripto para alabilirler.

Soğuk cüzdanlar, internet bağlantısına gerek kalmadan fiziksel olarak saklayabileceğiniz bir sistemdir. Orta ve uzun vadeli yatırımcılar için daha uygun ve güvenlidir. İnternet bağlantısına gerek kalmadığı için siber saldırlara maruz kalmamaktadır. Kripto para yatırımcılarının sıkça duyduğu bir sistemdir.

Soğuk cüzdanların en yaygın ve güvenli kullanılanları donanım cüzdanlarıdır. İnternet erişimi olmadığı halde şifreli çipler sayesinde, ihtiyaç duyulduğu zaman kolayca taşınabilir fiziksel cüzdanlardır. Donanım cüzdanınıza erişebilmek için, cüzdanın üzerinde yer alan alana pin kodunuzu girmeniz gerekir. Eğer pin kodunuzu unutursanız, cihazınızı sıfırlamanız gerekir.

Bir diğer soğuk cüzdan çeşidi ise kağıt cüzdanlardır. Özel anahtarımızı dijital ortamda tutmak yerine bir kağıda aktardığımız belgelerdir. İnternet ortamı üstünden çalınma, saldırı gibi bir durum söz konusu yoktur ancak belge iyi bir yerde muhafaza edilmelidir. İçerisinde barındırdığı kusurları nedeniyle kağıt cüzdanların kullanımı tehlikeli olmaya başlamıştır. Çünkü içerisinde bulunan kripto paranın bir kısmını değil de sadece hepsini gönderebiliyor olmanız gerekmektedir.

Kripto para birimlerini saklamanın en temel ve en kolay seçeneği sıcak cüzdandır. Sıcak cüzdanlar internete bağlı olan kripto para cüzdanlarını ifade eder. Sıcak cüzdanlar, kripto varlıkları transfer etmek, alım-satım yapmak için kullanılır. Özel anahtarlar sayesinde işlemlerin kolaylaşması sağlanır. İnternet erişimi olan her yerde sıcak cüzdana erişim kolayca sağlanabilmektedir.